

Een blog over oneerlijke machtsstructuren en wat jij daaraan kan doen 

Hoe vaak bekruipt jou het gevoel van machteloosheid? Dat je ziet dat er een enorm groot onrecht plaatsvindt, waar je voor jouw gevoel helemaal niks aan kan doen?

Als intersectioneel feminist zul je dit vast herkennen. Want hoe los je problemen als armoede, institutioneel racisme of ongelijke beloning op? De oplossingen zijn er, maar de mensen in machtsposities lijken ze niet te willen horen. Om gek van te worden. Zo voelde ik me, toen ik voor het eerst hoorde over de problemen rondom mangaanmijnen in Zuid-Afrika.

Ik ben Marjon en ik ben ongeveer 2 maanden geleden begonnen met werken voor ActionAid, een stichting die zich wereldwijd inzet voor o.a. vrouwenrechten en een rechtvaardige energietransitie. Vrouwenrechten, daar was ik wel mee bekend in Nederland. Maar sinds ik bij ActionAid ben begonnen kom ik pas achter hoe ingewikkeld het is wereldwijde ongelijkheid aan te pakken. In deze blog neem ik je mee naar Zuid-Afrika, naar mangaanmijnen in het Kalahari-gebied. Ik zal je vertellen wat daar misgaat, maar ook waarom het voor een oplossing zo belangrijk is dat jij onze petitie gaat ondertekenen!


Mangaan is een grondstof die veelal in Zuid-Afrika wordt gemijnd. Het is een belangrijk onderdeel van de energietransitie. Als we af willen van olie en gas, hebben we grondstoffen zoals mangaan nodig om windmolens van te maken of elektrische batterijen voor auto’s en e-bikes. Het is super dat deze stoffen bestaan en dat ze ons helpen naar duurzamer vervoer. Maar er gaat ook heel veel mis. ActionAid heeft onderzoek gedaan naar de impact van mangaanmijnen op lokale gemeenschappen in Zuid-Afrika, en daar kwam het volgende uit:

Mijnbouwbedrijven verbruiken veel water. Dat betekent minder water voor de lokale bevolking, die woont in gebieden waar water al schaars is.

Het beschikbare water is verder weg te vinden en het zijn voornamelijk vrouwen die water halen. Doordat ze langere afstanden moeten afleggen langs vaak onverlichte wegen, lopen ze groter risico om slachtoffer te worden van seksueel geweld.

Bovendien is het water dat wel beschikbaar is, vaak vervuild door de mijnbouwbedrijven.

De mijnbouwbedrijven trekken werknemers aan van buiten de regio. De lokale bevolking verdient nagenoeg niks aan de mijnen.

Vrouwen worden amper toegelaten als werknemers, ondanks minimale quota. Dat betekent dat vrouwen weinig mogelijkheden hebben om hun eigen inkomsten te genereren.

De arbeidsmarkt is voor vrouwen beperkt en de vraag naar sekswerkers groot. Daardoor zoeken vrouwen hun heil gedwongen in sekswerk.

Vanwege oneerlijk machtsverhoudingen worden deze sekswerkers vaker gedwongen tot seks zonder condoom. Als gevolg hiervan stijgt het aantal HIV/Aids gevallen en nemen ongewenste zwangerschappen toe.

De mijnbouwbedrijven negeren wetten die moeten zorgen voor inspraak van de lokale bevolking. Hierdoor is er geen ruimte voor verbeteringen die worden aangedragen vanuit de gemeenschap.

De mijnen in ons onderzoeksgebied bevinden zich in de buurt van veel oude asbestmijnen. Door de explosies die tijdens het mijnen worden gebruikt, komt er veel asbest vrij. Dit zorgt voor gezondheidsklachten, zoals luchtweginfecties, tuberculose en in het ergste geval longkanker.

Door bureaucratie en corruptie doen lokale overheden niets.


Toen ik dit allemaal las, wilde ik gelijk op het vliegtuig springen naar Zuid-Afrika en gaan schreeuwen naar alle betrokken politici en mijnhouders. Ik was zó boos. Maar weet je wat het is: de lokale bevolking heeft er helemaal niks aan als ik als een soort ‘white saviour’ kom schreeuwen. De bevolking weet veel beter dan ik wat ze nodig hebben. Dat vind ik zo tof aan ActionAid: we gaan uit van de kracht van mensen. Soms hebben mensen gewoonweg ondersteuning nodig. Bijvoorbeeld in de vorm van advies over wetgeving, trainingen voor vrouwen, of informatie over hoe je mensen in je gemeenschap achter een gezamenlijk doel kan laten staan.

Ik had het er met een collega over en ik haalde het verhaal van de vis naar boven: ‘Geef iemand een vis en die persoon kan een dag eten. Leer iemand om te vissen en deze persoon kan elke dag eten.’ Waarop zij zei: “Ja, maar ze weten al hoe ze moeten vissen! Het zijn juist de structurele belemmeringen waar we naar moeten kijken: Is het water van het meer wel schoon of wordt het vervuild door een fabriek? En wat is de staat van de boot? Zijn er middelen om die te repareren als dat nodig is? En mag die persoon daar wel vissen, of zijn de rechten verkocht?”

Ik weet niet wat jij daarvan vindt, maar 

. Wanneer mensen in oneerlijke structuren leven, hebben ze de middelen nodig om de grote problemen aan te pakken. Hoe kunnen de mensen in Zuid-Afrika bij de mangaanmijnen inspraak afdwingen? Hoe houden ze de overheden verantwoordelijk voor het naleven van de regels? Hoe kunnen ze de regels gebruiken om voor vrouwen meer werkgelegenheid te bieden? Belangrijke vragen waar ActionAid ze bij ondersteunt.


Nou, best veel! 70% van alle mangaan die via Nederland wordt verhandeld, komt uit Zuid-Afrika. Dat geeft ons potentieel macht om een eerlijkere productieketen af te dwingen. En laat er nu net een initiatiefwet klaarliggen in de Tweede Kamer waardoor we deze macht zouden kunnen pakken!

De wet gaat over Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen en het komt er in het kort op neer dat we hier in Nederland bewuster moeten omgaan met de producten die wij verhandelen. Zodat we niet zomaar alles maar accepteren wat door onze havens komt, maar dat we onze ‘due dilligence’ doen: bedrijven kunnen hierdoor aantonen dat er bij de winning van grondstoffen en in het productieproces geen mensenrechten worden geschonden. In ons eten weten we bijvoorbeeld precies wat er in zit en met labels als ‘slaafvrije chocolade’ of ‘Max Havelaar’ etc. weten we ook dat er geen uitbuiting plaats vindt. Een absoluut minimum vereiste zou je denken, maar er is nu geen enkele verplichting voor bedrijven om inzichtelijk te maken hoe onze gebruiksproducten gemaakt worden of wat er in zit.


En hier word jij belangrijk. Want net als ik kan jij niet naar Zuid-Afrika vliegen om daar tegen mensen te schreeuwen en tegen corrupte structuren aan te schoppen. Gelukkig is er iets dat je wél kan doen. Die wetgeving die ik net noemde moet nog door de Tweede Kamer. De kans is groot dat de coalitiepartijen gaan zeggen: laten we wachten op Europese regelgeving. Maar dat kan nog jaren duren! Om te zorgen dat de Tweede Kamer deze wetgeving zo snel mogelijk aan gaat nemen, zijn we een petitie gestart. Want de mensen in Zuid-Afrika kunnen niet nog jaren wachten. En zoals we de afgelopen jaren wel hebben gezien: zonder dwang van overheden gaat het bedrijfsleven dit echt niet zomaar oplossen. Dus 

 en draag zo bij aan een eerlijkere energietransitie met oog voor mens én milieu!

Dit artikel is aangeleverd door een van onze partners: 

Hoe feministisch is een elektrische fiets?



Op het gebied van abortus is in Nederland toch alles goed geregeld? Wat betreft de zorg die wordt verleend wel. Maar op allerlei andere vlakken vinden wij, het Humanistisch Verbond, het vies tegenvallen

Zo staat abortus nog in het wetboek van strafrecht. En is de zorg niet voor iedereen even toegankelijk. Sommige mensen moeten uren reizen naar een dichtstbijzijnde kliniek. Ook kun je de abortuspil niet bij de huisarts verkrijgen.

Conservatieve krachten proberen abortus in een slecht daglicht te plaatsen. Zo staan voor klinieken christelijke organisaties vaak te demonstreren. Zij vallen kliniekbezoekers lastig op een precair en kwetsbaar moment. En de keuzehulpverlening is deels in handen van christelijke organisaties. Wij vertrouwen er niet op dat zij onafhankelijke en neutrale hulp geven.

Daarnaast praten we niet makkelijk over abortus. Helaas is het onderwerp zelfs in 2021 omgeven door schaamte en schuld. Ruim 2 op 3 mensen praat (bijna) nooit over abortus. Er ligt een taboe op. Mensen zwijgen vaak voor hun familie of vrienden over hun abortus. Bang voor andermans oordeel. De stem van onbedoeld zwangeren wordt hierdoor nog te weinig gehoord. Maar de kans dat jijzelf of je partner met een onbedoelde zwangerschap te maken krijgt, is 1 op 5. Het kan dus iedereen overkomen.

Het Humanistisch Verbond wil een samenleving waarin iedereen vrij is om over zijn eigen leven, liefde, denken en dood te beslissen. Wij staan voor de vrije keuze en het zelfbeschikkingsrecht. Dus gaat een thema zoals abortus ons aan het hart. Als je onbedoeld zwanger bent, moet je in alle vrijheid je keuze kunnen maken.

Daarom zetten we ons al een aantal jaar in voor het recht op abortus. Zoals met de campagne: ‘Stop intimidatie bij abortusklinieken’. Wij vinden dat iedereen de kliniek moet kunnen bereiken, zonder aangesproken of geïntimideerd te worden. Deze campagne heeft succes! Bij een aantal klinieken zijn nu bufferzones. Zones waar demonstranten bezoekers niet mogen lastigvallen en aanspreken. Onze strijd gaat onverminderd door. Wij willen dat iedere kliniek straks zo’n bufferzone heeft. En wil je niet alleen naar de kliniek? Samen met De Bovengrondse hebben we de abortusbuddy’s opgericht. Je buddy vergezelt je naar de afspraak bij de kliniek.

Om het taboe op abortus te doorbreken, startten we afgelopen zomer de campagne ‘open over abortus’. Dit is een platform waar mensen anoniem hun abortusverhalen kunnen delen. Iedere abortusverhaal mag er zijn. Die van schaamte, opluchting, schuld, zeker weten en verwarring. We verzamelden honderden verhalen. En wil je een keer in gesprek over je abortus? Dan hebben we de gespreksgroep: levensvragen na abortus.

De komende jaren blijven we ons inzetten voor het recht op abortus. We hopen in de toekomst een stichting te starten die de stem van mensen die een abortus hebben gedaan vertegenwoordigt en die lotgenoten met elkaar in contact brengt.

Ben je benieuwd hoe politieke partijen tegenover vrijheidskwesties en het zelfbeschikkingsrecht staan? Doe onze ongemakkelijke kieswijzer. Daar zitten uiteraard ook stellingen over abortus in.

Vrij om over je eigen buik te beslissen 

Door Mama Cash

Vijf feministische activisten die bijna 38 jaar geleden rond een keukentafel in Amsterdam zaten, hebben Mama Cash opgericht. En hoewel we vanaf het begin internationaal hebben gewerkt, hebben we ook een stevige geschiedenis van steun aan radicaal feministisch activisme in Nederland. Met de Spark-portfolio, die we eind 2018 hebben opgericht blijven we tijd, energie en middelen inzetten om die wortels te voeden.

Voor Mama Cash is een internationale blik altijd vanzelfsprekend geweest, omdat de krachten waartegen het feminisme zich verzet, immers niet stoppen bij de grens.De groepen die ons wereldwijd inspireren en verrassen, hebben in Nederland ook hun evenknieën. Natuurlijk dreigt in sommige andere contexten meer acuut gevaar, maar ook in Nederland hebben we nog altijd te maken met onder andere seksueel geweld, racisme en ondervertegenwoordiging

Het verzet tegen onrecht verdient overal steun, ook hier in Nederland. Mama Cash kiest ervoor om trouw te blijven aan haar wortels door feministische activisten te steunen die de Nederlandse samenleving transformeren om rechtvaardiger en vreugdevoller te zijn.


Met Spark onderzoeken we hoe je op een goede manier groepen steunt die geen meerjarenplan met begroting hebben, maar wel cruciale ademruimte krijgen door een paar honderd euro.Happy Kinyili, programmadirecteur bij Mama Cash, verwoordt het zo: “We willen met Spark niet alleen de meest gemarginaliseerde vrouwen en meiden in Nederland steunen, maar ook onderzoeken hoe je de scheve machtsbalans in het filantropische veld kunt doorbreken. Want wie bepaalt eigenlijk welk activisme belangrijk en de steun waard is? Dat activisme de vorm moet aannemen van een demonstratie of een protest, en dat een feest niet telt? Hoe zet je centraal wat activisten nodig hebben, in plaats van wat geldschieters logisch en nodig achten? Dit zijn vragen waar Mama Cash al jaren mee bezig is.”

Sinds 2017 heeft Mama Cash 65 Spark-beurzen (€ 96.150) toegekend aan dappere groepen van gemarginaliseerde gemeenschappen in Nederland en de ABC- en SSS-eilanden. Groepen die zich inzetten voor de rechten van vrouwen, meisjes en trans en intersekse personen. Bijvoorbeeld Reframing HERstory Art Foundation, opgericht door Farida Nabibaks uit Suriname, die de muziek- en danstheaterproductie “Schitterende Schaduw” gebruikt om het koloniale verleden van de Nederlandse provincie Gelderland bloot te leggen. Of het antiracistische activisme van Eindje0Filter, een platform dat is opgericht door zes vrouwen in Eindhoven dat radio maakt en (online) events organiseert, om de stemmen van zwarte vrouwen en vrouwen van kleur te laten horen en de stilte rond onderwerpen als racisme en het Nederlandse slavernijverleden te doorbreken. Al deze groepen zijn geselecteerd door een adviescommissie bestaande uit activisten uit de gemeenschappen die Spark ondersteunt - feministische activisten in Nederland en op de ABC- en SSS-eilanden. De commissie nam de beslissingen over welke criteria het belangrijkst waren, en aan welke onderwerpen en groepen de financiering zou worden toegekend. Uiteindelijk koos de commissie ervoor om die activisten te steunen die op het scherpst van de snede opereren, dringend geld nodig hebben, maar een formeel subsidieproces misschien aan zich voorbij zouden laten gaan als ‘te ingewikkeld’.


Terwijl Internationale Vrouwendag een dag is waarop we elk jaar onze steun voor vrouwenrechten kunnen organiseren, hebben we dit jaar de kans om onze ambitie voor gerechtigheid en vrijheid te versterken met concrete hulp, via de verkiezingen. Dit jaar kunnen we onze kandidaten vragen hoe belangrijk zij rechtvaardigheid en gelijkheid voor iedereen vinden - en kunnen we ervoor zorgen dat degenen die een feministische toekomst steunen, onze besluitvormers worden.

De huidige Nederlandse regering is bekritiseerd vanwege het tolereren van mishandeling en geïnstitutionaliseerde discriminatie en het niet verlenen van gelijke bescherming aan al haar burgers (en inwoners). Voorbeelden van dergelijke recente kritiek zijn onder meer de ‘toeslagenaffaire’ (het recente schandaal over kinderbijslag dat de regering dwong af te treden), ongelijkheid in het onderwijs en racistische profilering door de politie. De reden dat we van sommige van deze problemen op de hoogte zijn, is precies omdat groepen zoals degenen die worden ondersteund door de Spark-portfolio actief zijn. Zij informeren ons en werken eraan om de situatie te veranderen. Mama Cash's missie is om deze dappere groepen de financiering te geven die ze nodig hebben zodat zij ruimte kunnen claimen in de Nederlandse samenleving en door hun werk systemen van onderdrukking en discriminatie kunnen ontmantelen.

Met Spark stookt Mama Cash het feministische vuurtje in Nederland verder op



Wit, westers en man: de stemmen die het hardst klinken in het klimaatdebat lijken weinig divers. Waarom is dat een probleem?

 
'Op de foto zag ik alleen een stukje van mijn jas terug. Ik stond niet op de deelnemerslijst. En geen van mijn opmerkingen tijdens de persconferentie werd gepubliceerd.' Vorig jaar maakte de Ugandese Vanessa Nakate deel uit van de delegatie jonge klimaatactivisten in Davos, tijdens het World Economic Forum in 2020. Vanessa werd van de foto geknipt en genegeerd in de media.

  
'Eerlijk gezegd was ik niet verbaasd,' reflecteert Nakate op de foto-actie van persbureau Associated Press. 'Ik denk dat er sprake is van wit privilege. Ik denk dat de media verwacht dat berichtgeving over klimaatactivisten uit het Globale Zuiden gewoonweg niet zo goed ‘verkoopt’.' Wit privilege betekent dat mensen met een witte huidskleur een betere maatschappelijke positie hebben en daardoor voordelen ervaren. Zoals een plek in het klimaatdebat.

 is geen nieuwkomer in de klimaatbeweging. Ze initieerde onder meer Youth for Future Africa, de Rise Up Movement, staakt bijna wekelijks voor het klimaat in haar woonplaats Kampala en startte onlangs het initiatief Green Schools - Educate girls for climate. Ze voert bovendien al jarenlang actie voor de bescherming van het Congolese regenwoud.

Vanessa is dit jaar opgenomen in de Time next 100, de lijst van 100 meest invloedrijke jongeren die een grote bijdrage leveren aan het vormgeven van de toekomst.

  
In haar tweet, gericht op Associated Press, benoemt Nakate dat er niet enkel in een foto werd geknipt, maar dat een heel continent werd weggeknipt uit het klimaatdebat. Haar bericht ontketende wereldwijd veel reacties van andere klimaatactivisten van kleur, Latino’s en inheemse activisten. Zij uitten hun frustratie over het negeren van hun stem in het klimaatdebat, terwijl hun witte medestanders uitgebreid aan bod kwamen.

Juist het Globale Zuiden wordt getroffen door klimaatverandering

 
Het aantal natuurrampen als gevolg van klimaatverandering is de afgelopen 30 jaar verdubbeld. Tegen 2030 zullen grote delen van Zuid- en Oost-Afrika en de Hoorn van Afrika, en Zuid- en Zuidoost-Azië vaker worden getroffen door droogte, overstromingen en tropische stormen. Lage- en middeninkomenslanden worden het hardst getroffen door klimaatverandering, terwijl zij daar het minst aan hebben bijgedragen.

Het is geen toeval dat de armste mensen de grootste impact van klimaatverandering ondervinden. Veel van hen wonen in slechte huizen, op de meest kwetsbare plekken, zoals laaggelegen gebieden die bij hoog water als eerste overstromen. De middelen om zich te kunnen weren tegen dergelijke risico’s raken steeds sneller uitgeput. Kortom, het is cruciaal dat gemeenschappen in arme landen weerbaar worden tegen (de gevolgen van) klimaatverandering.

 strijdt als beleidsexpert tegen klimaatverandering. In gesprek met politici en beleidsmakers dringt zij erop aan dat de grootste vervuilers hun verantwoordelijkheid nemen.

'Mensen in het Globale Zuiden, die het minst hebben bijgedragen aan klimaatverandering, krijgen wel het meest te maken met de extreme weersomstandigheden die hierdoor ontstaan. Hierdoor verliezen mensen alles; hun huis, voedsel, en de mogelijkheid om een bestaan op te bouwen.'

(Witte) mannen domineren de klimaattafels

  
Opvallend is de extra uitdaging die vrouwen van kleur hebben om gehoord te worden in het klimaatdebat. Een berg aan onderzoek wijst uit dat juist vrouwen te maken krijgen met de gevolgen van klimaatverandering. En toch is minder dan 30% van de deelnemers aan nationale en mondiale klimaattafels vrouw.

richt de aandacht op de vaak onderbelichte positie van minderheden in de klimaatcrisis. Met de oprichting van organisaties als FRIDA en TierrActivaPeru zorgt Majandra ervoor dat vrouwen, feministen en jongeren alsnog het podium hebben om hun belangen kenbaar te maken.

'De gevolgen van klimaatverandering zijn niet voor iedereen hetzelfde. Vooral vrouwen, inheemse mensen en plattelandsbewoners worden hard getroffen door klimaatverandering.'

Ben je man en wit, dan heb je de wind mee in het klimaatdebat: je wordt vaker uitgenodigd, je stem wordt vaker gehoord, en je maakt vaker onderdeel uit van besluitvorming. Hoe verder je van ‘de witte, Westerse mannennorm’ afwijkt, hoe lastiger het wordt voor je.

Dit is het gevolg van ‘intersectionaliteit’: dat betekent dat maatschappelijke ongelijkheid zich voordoet langs verschillende assen, die elkaar snijden en beïnvloeden. Mensen ondervinden ongelijkheid, discriminatie en onderdrukking op grond van verschillende onderdelen van hun identiteit - denk aan gender, huidskleur, seksuele voorkeur of gezondheid. Al deze onderdelen van je identiteit hebben invloed op jouw positie in de maatschappij. Ben je vrouw van kleur, dan is het voor jou moeilijker om bijvoorbeeld aan te schuiven aan klimaattafels.

Deze eenzijdige representatie komt natuurlijk niet alleen voor in het klimaatdebat. Maar het is wel een opvallend probleem in de klimaatbeweging, omdat het tegengaan van klimaatverandering vanaf het begin wordt gepresenteerd als een Europese agenda.

 
Hoewel de discussie over een inclusief klimaatdebat op gang komt, lijkt er in de praktijk nog weinig veranderd. Klimaatactiviste Ayesha Siddika: 'De meest gemarginaliseerde mensen in al kwetsbare gemeenschappen hebben geen enkele stem in de besluitvorming van bijvoorbeeld klimaatinvestering.'

De Bengalese klimaatactiviste ziet een grote afwezigheid in de vertegenwoordiging van gemarginaliseerde groepen in het klimaatdebat. 'Mensen in grote steden, die deel uitmaken van de klimaatonderhandelingen, zijn zich misschien niet eens bewust van de uitdagingen en problemen waar mensen op het platteland nu al mee te kampen hebben. Met als gevolg dat het juist voor vrouwen uit rurale gebieden super moeilijk is om toegang te krijgen tot fondsen om zich aan te kunnen passen aan klimaatverandering.'

 
Vrouwen, mensen van kleur en inheemse gemeenschappen worden steevast uit het klimaatdebat gehouden. Mensen die - nu al - het hardst worden getroffen door de gevolgen van klimaatverandering worden te weinig gehoord. Bewust of onbewust: dit heeft grote gevolgen voor de manier waarop we internationaal plannen maken en besluiten nemen.

Het is hoog tijd voor gelijkheid binnen het klimaatdebat. Of, zoals Vanessa Nakate deze maand nog terecht opmerkt: 'Klimaatrechtvaardigheid is sociale rechtvaardigheid'. Gelijke rechten zijn cruciaal om je stem te kunnen laten horen, en om mee te beslissen over de aanpak van (internationale) uitdagingen.

weten over klimaatverandering, gendergelijkheid en inclusiviteit?

. Deze aflevering van de toegankelijke feministische podcast Damn Honey staat in het teken van klimaat, feminisme en klimaatfeminisme. Luister 'm hier.


 Klimaatverandering raakt vrouwen harder. Hoe dan? - achtergrondartikel met nog meer interessante leestips


 Achtergrondartikel: Hoe klimaatverandering armoede in stand houdt


 Klimaatactiviste Ayesha Siddika uit Bangladesh legt in deze video uit waarom je aan tafel moet zitten om toegang te krijgen tot klimaatfinanciering.


 De Women's March van 7 maart staat dit keer in het teken van de verkiezingen. Lees hier hoe jij coronaproof kunt deelnemen.


 Elk jaar brengt de Women’s March meer dan 10.000 mensen op de been. Hoe belangrijk is deze feministische beweging en wat brengt het teweeg? Volg de livecast van Pakhuis de Zwijger op 8 maart.


 Een eerlijk klimaatbeleid komt er niet zomaar. De politiek moet nu echt in actie komen en jouw stem is daarbij van levensbelang. Laat op 14 maart van je horen tijdens het Klimaatalarm! Meld je aan.

Dit artikel is aangeleverd door een van onze partners: 

‘Alsof ik er niet was’ – onzichtbaar in het klimaatdebat



De strijd voor vrouwenrechten heeft zich in de afgelopen eeuw vooral laten kenmerken door de achtergestelde positie van ‘de vrouw’ ten opzichte van ‘de man’. Gelukkig is er de laatste jaren is er steeds meer aandacht voor diversiteit en inclusie van verschillende groepen vrouwen. Want wie is ‘de vrouw’? Zij heeft vele gezichten en identiteiten. Het is tijd dat al deze vrouwen gezien en gehoord worden.

Sinds 1919 hebben vrouwen in Nederland stemrecht. Dat geldt echter niet voor vrouwen in de Nederlandse koloniën: zij moesten nog tientallen jaren wachten totdat ze hetzelfde recht kregen. Het is één van de voorbeelden die de ongelijke strijd voor vrouwenrechten uit de afgelopen eeuw illustreert. En hoewel we inmiddels een stuk verder zijn, is er nog een wereld te winnen. Niet iedere vrouw ervaart (on)gelijkheid namelijk op eenzelfde manier. De specifieke situatie waarin een vrouw verkeert en hoe ze zich identificeert, heeft invloed op hoe zij de wereld ervaart.


Zo hebben vrouwen en meisjes met een beperking drie keer meer kans om met gender-gerelateerd geweld te maken te krijgen dan vrouwen zonder beperking. Lesbische, biseksuele en trans (LBT) vrouwen worden vaker gediscrimineerd door zorgverleners. En in Sub-Sahara-Afrika zijn drie van de vier nieuwe hiv-infecties onder jongeren (15 tot en met 24 jaar), meisjes en vrouwen. Dan zijn er ook nog vrouwen die in meerdere van deze situaties verkeren en daardoor voor meer en grotere uitdagingen staan. Als je bijvoorbeeld als lesbische, biseksuele of transgender vrouw ontheemd bent, is goede hulp vinden nóg lastiger. Zo vertelde een ontheemde trans vrouw in Libanon ons: “De dokters die ik zag gaven niets om mijn gezondheid, laat staan mijn seksuele gezondheid. Eén dokter weigerde zelfs me aan te raken.”

We spraken het afgelopen jaar met in totaal honderd jonge vrouwen uit landen in Latijns-Amerika, Afrika en het Midden-Oosten. We hebben het met hen gehad over hun leven, de uitdagingen waar ze voor staan en de zorgen die ze hebben over hun rechten en seksuele gezondheid. Vrouwen uit groepen die nog té weinig gehoord en gezien worden.

Een jonge migrant in Guatemala zou willen dat artsen haar beter begrijpen: “Als je jong bent, schaam je je om over je seksuele gezondheid te praten. En dan worden we ook nog eens bekritiseerd: ‘Je bent veel te jong’ om hierover te praten, waarom studeer je niet?’ Artsen behandelen ons precies zoals we thuis worden behandeld: we worden uitgesloten Terwijl we zorg nodig hebben. Zorgpersoneel moet leren omgaan met jonge vrouwen.”

En een vrouw met een beperking uit Libanon vertelt: “Er wordt op ons neergekeken omdat er gedacht wordt dat we geen kinderen kunnen krijgen of niet kunnen trouwen. Dat is wat telt. Mannen met een handicap hebben niet met datzelfde stigma te maken.”


De verhalen van deze vrouwen maken duidelijk hoe belangrijk het is dat er naar hen geluisterd wordt. Het is vaak hún positie, veiligheid en gezondheid die onder druk staat als het om rechten en zeggenschap gaat en zij weten zelf het beste wat ze nodig hebben. Zelfbeschikkingsrecht is een belangrijk grondbeginsel: het recht om je eigen keuzes te maken en zelf te mogen bepalen over je lijf en je leven.

Hivos maakt zich sterk voor juist die groepen vrouwen die het meest benadeeld worden als het gaat om een gelijkwaardige behandeling. We ondersteunen jonge vrouwen (15 tot en met 30 jaar) die leven met hiv of een lichamelijke beperking; vrouwen die zichzelf identificeren als lesbisch, biseksueel of transgender; en vrouwen die ontheemd zijn, om op te komen voor hun positie, rechten en behandeling. Voor hen is het vaak extra lastig om toegang te krijgen tot hun seksuele en reproductieve rechten, en hun stemmen ontbreken veelal – terwijl het om hun gezondheid gaat.


Het is belangrijk om naar de ontwikkelingen buiten onze eigen landsgrenzen te kijken en ons daarover uit te spreken. Die laten zien dat eens verworven vrijheden kunnen worden teruggedrongen wanneer conservatieve krachten winnen. Zo heerst er in Polen sinds januari een algehele ban op abortus. Dat betekent dat vrouwen, ook wanneer het kind niet levensvatbaar is, toch de zwangerschap moeten uitdragen. Onder andere in Nederland wordt er sindsdien hard gewerkt om Poolse vrouwen hier een veilige abortus te kunnen geven. Dat zij op deze manier toch toegang krijgen tot hun reproductieve rechten, laat de kracht en het belang van internationale solidariteit zien. “Ik ben niet vrij zolang welke andere vrouw niet vrij is”, zei de Caraïbisch-Amerikaanse feministe en schrijfster Audre Lorde al.

Wij willen iedereen in Nederland daarom oproepen: #useyourvoice een stem te geven aan ALLE vrouwen. Laat je op Internationale Vrouwendag in horen voor inclusiviteit. Kijk verder dan je eigen situatie en identiteit; echte gendergelijkwaardigheid bestaat pas als dat voor alle vrouwen geldt.


Hivos komt op voor de positie van vrouwen wereldwijd. Pas wanneer alle vrouwen en meisjes gelijkwaardige kansen hebben, worden samenlevingen eerlijker en inclusiever. Wij helpen gedreven vrouwen om in een positie komen waarin ze gehoord worden en zelf kunnen werken aan een gelijkwaardige samenleving.

Wil je onze missie steunen? Sluit je bij ons aan!

Dit artikel is aangeleverd door een van onze partners: 

Een stem voor ALLE vrouwen

door Rutgers

Seksueel geweld is een probleem dat zich elke dag afspeelt. De cijfers zijn schokkend en daarom zegt Rutgers, kenniscentrum seksualiteit, samen met veel maatschappelijke organisaties en influencers: #TotHier. Het is tijd dat een nieuwe generatie opgroeit met respect voor elkaars grenzen en wensen, zodat veel minder mensen slachtoffer worden van seksueel geweld. De nieuwe regering moet in actie komen en veel meer investeren in het voorkomen van seksueel geweld. 


Trek ook een grens, zeg #TotHier en teken de petitie op	tothier.rutgers.nl. 


Maar liefst 22 procent van de vrouwen (cis/trans) en 6 procent van de mannen (cis/trans) is weleens gedwongen om seksuele handelingen te verrichten of te ondergaan. Daarbij gaat het om manuele, orale, vaginale of anale seks. Als we andere vormen van seksuele grensoverschrijding, zoals ongewenst betasten of zoenen, daarbij optellen, dan heeft 53 procent van de vrouwen en 19 procent van de mannen dat weleens meegemaakt. Bij LHBTI-personen liggen deze cijfers nog hoger. 

Ook nu tijdens de coronacrisis komt seksueel geweld te vaak voor. Recent onderzoek laat zien dat 7% van de meisjes en 3% van de jongens van 16-20 jaar van de onderzochte doelgroep tijdens de lockdown seksueel geweld heeft meegemaakt. Dit mag niet gebeuren. Ook in de lockdown zou iedereen veilig moeten zijn. 


De gevolgen van seksueel geweld kunnen diepe sporen nalaten. Zo kan het voor slachtoffers leiden tot ernstige lichamelijke, psychische, relationele en seksuele trauma’s. Illustrator en activist Sioejeng Tsao heeft zelf seksueel geweld meegemaakt en​zegt hierover: "Voor dat ik zelf slachtoffer werd van seksueel geweld had ik altijd het idee dat mij dit nooit zou overkomen. Alle overlevers van seksueel geweld zouden in geen manier schaamte moeten voelen en hier open over moeten kunnen spreken om de trauma te kunnen verwerken. De schaamte en het nemen van verantwoordelijkheid ligt geheel bij de dader.” 

Naast deze persoonlijke gevolgen, zijn ook de maatschappelijke gevolgen enorm. Hierbij gaat het om bijvoorbeeld zorgkosten en economische schade door productiviteitsverlies die in de miljard euro per jaar kunnen oplopen. 




Het is tijd dat politiek Den Haag hier echt wat mee gaat doen! Met de petitie #TotHier roept Rutgers de nieuwe regering op om meteen na de verkiezingen met één aanpak te komen tegen seksueel geweld. Langer wachten is onacceptabel. Dus stem, 

 #TotHier en geef daarmee kracht aan deze boodschap richting politiek Den Haag. Er moet nu echt wat gedaan worden: een structurele, alomvattende aanpak die zorgt dat geen mens meer slachtoffer wordt van seksueel geweld! 

Lees 

Seksueel geweld moet stoppen. Wij zeggen #TotHier!

door ActionAid

Dit jaar neemt vrouwenrechtenorganisatie ActionAid met een extra hoog geheven vuist deel aan de Women’s March. Klimaatcrisis, zorgcrisis, financiële crisis...het gaat niet goed, en het is de hoogste tijd voor meer feminisme in de economie. Say what?! Ja, je leest het goed: volgens ons wordt er over de hele wereld té veel vanuit masculiene waarden bestuurd en kan het feminisme, dat voor ons de intersectionele strijd voor meer gelijkheid betekent, tegenwicht bieden. Overal ter wereld geldt dan ook: hoe feministischer de politiek hoe meer gelijkheid, kwalitatieve zorg en vrijheid. Willen we dat niet allemaal? 

Is het niet gek dat onze wereld al zo lang wordt geleid door idealen die vooral economisch gewin vooropstellen? Wij vinden van wel en pleiten voor het centraal stellen van mens en natuur in ons economisch beleid. Met de verkiezingen in zicht, roepen we daarom politieke leiders op om meer vanuit feministische waarden te regeren. En met feministisch bedoelen we dus: met een intersectionele blik, bewustzijn, verantwoordelijkheid en respect voor elkaar en voor de planeet. Principes die overal ter wereld leiden tot een gezond klimaat, gelijke kansen en eerlijke machtsstructuren. 

De Nederlandse politiek kan via nationaal en internationaal beleid een groot verschil maken voor vrouwen wereldwijd. We vragen politici zich te committeren aan acht specifieke doelen. Als zij hiervan een prioriteit maken, verandert het systeem namelijk van richting en begint de wereld te bewegen naar een sociale, feministische economie. 



1. Stel het welzijn van mens en aarde boven winst.


Onze economie is gebaseerd op een traditioneel en masculien model dat winst en economische groei boven alles plaatst. Vandaag de dag is dat vooral de winst van multinationals. Een feministisch systeem stelt het welzijn van de mens en de aarde voorop. Bijvoorbeeld door de waarde te erkennen van wat traditioneel als ‘vrouwenwerk’ gezien wordt. Dat kan door de zorg -die in grote mate bijdraagt aan ons welzijn en onze welvaart- onderdeel te maken van het bruto nationaal product. 



2. Wordt koploper in de wereldwijde strijd tegen klimaatverandering. 


Ontwikkelingslanden dragen het minst bij aan klimaatverandering maar worden er het hardst door geraakt. Stormen, overstromingen, droogte en bosbranden verwoesten het leven van gemeenschappen in het Globale Zuiden. Vrouwen zijn in deze gevaarlijke situatie extra kwetsbaar en kans op armoede en (seksueel) geweld is groot. Zij hebben dan ook veertien keer meer kans om te overlijden tijdens een klimaatramp. Een feministische politiek zet mede daarom hoog in op het halen van klimaatdoelen.



3. Geef vrouwen van álle achtergronden een plaats aan beslissingtafels.​


Net als bij de klimaatcrisis, raakt ook de pandemie juist kwetsbare vrouwen het hardst. Gek dus dat 74% van de crisismanagementteams voor meer dan tweederde uit mannen bestaan. Een feministische politiek zorgt ervoor dat daar waar over zaken wordt beslist die vrouwen aangaat, zij ook meebeslissen. Meer vrouwelijk leiderschap leidt overigens niet alleen tot een betere belangenbehartiging van vrouwen maar van de hele gemeenschap.




Belastingontwijking door multinationals uit rijke landen als Nederland, kost ontwikkelingslanden gemiddeld 200 miljard dollar per jaar. Als je je bedenkt dat in 2018 wereldwijd 150 miljard dollar werd uitgegeven aan ontwikkelingshulp, dan zie je het probleem. Bovendien schroeft een tekort aan inkomende belasting de BTW op basisgoederen en -diensten op, wat vrouwen verder dupeert. Belastingontwijking betekent ook minder geld voor publieke zorgverlening en de zware zorgtaken die blijven liggen komen voornamelijk bij vrouwen terecht. Een feministisch beleid pakt belastingontwijking aan en implementeert eerlijke belastingen.



5. Maak publieke diensten voor iedereen toegankelijk en betaalbaar. 


Publieke voorzieningen worden overal ter wereld chronisch ondergefinancierd, vooral in crisistijd. Opnieuw zijn vrouwen hiervan de dupe. Want als de zorg, kinderopvang en onderwijs wegvalt wordt er naar vrouwen gekeken om deze taken op te pakken. Zo moeten meisjes en vrouwen hun opleiding staken om voor kinderen, ouderen en zieken te zorgen. Dit heeft verstrekkende gevolgen voor hun onafhankelijkheid en veiligheid. De feministische oplossing is het zekerstellen van toegankelijke, betaalbare en kwalitatieve publieke voorzieningen. Overal en voor iedereen.



6. Pak bedrijven die mensenrechten schenden en het milieu 

schaden, hard aan. De macht van multinationals is groot. Zij kunnen nog altijd, zonder consequenties, grootschalig mensenrechten schenden en het milieu schaden. Een feministische politiek stelt bedrijven verantwoordelijk voor hun handelen en dwingt internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen (IMVO) af via bindende maatregelen. 



7. Stop de financiering van grootschalige landbouw 

Grootschalige landbouw is goed voor de winst van grote bedrijven, maar slecht voor mens en aarde. Het vult de monden van de westerse consument, maar brengt de voedselzekerheid van de lokale bevolking in gevaar en put de aarde uit. Een feministische economie stelt duurzaam gebruik van land voorop zodat iederéén in de toekomst nog kans maakt op voedsel. ​



8. Stimuleer een sociale energietransitie 


De transitie van fossiele naar elektrische stroom is van groot belang voor de aarde. Toch moeten we ook hier rekening houden met mensen. Het winnen van grondstoffen, nodig voor onderdelen van elektrische auto’s en windmolens bijvoorbeeld, gaat gepaard met grootschalige landroof voor mijnbouw, en watervervuiling. De lokale bevolking, met name vrouwen, dragen hier de lasten van. In een feministische economie is de energietransitie een sociale transitie, die ook rekening houdt met mensen. 

Ben je benieuwd welke partijen al prioriteit maken van een of meerdere van deze feministische waarden? Ga naar 

en check onze ‘Feministische Partijwijzer’ voor een duidelijk overzicht. Hier kun je ook ons manifest ondertekenen voor meer feministische waarden in de politiek.

Dit artikel is aangeleverd door een van onze partners: 

8 stappen richting een feministische economie

door M. Goeman (senior medewerker mensenrechtenbeleid Amnesty International)

Slachtoffers van verkrachting moeten in Nederland grote hordes nemen als zij hun recht willen halen. Volgens Amnesty International is aanpassing van het verkrachtingsdelict in de wet een eerste stap op weg naar meer gerechtigheid voor hen. Sinds Internationale Vrouwendag vorig jaar voert de organisatie actie om de wet aan te passen zodat alle vormen van onvrijwillige seks strafbaar worden als verkrachting. In dit artikel legt Martine Goeman van Amnesty International uit waarom dit zo belangrijk is. 




In de zesdelige RTL4-serie ‘Geraldine en de vrouwen’, volgde Geraldine Kemper zes vrouwen die te maken hebben gehad met seksueel geweld. Hierdoor hebben ze een posttraumatische stressstoornis (PTTS) ontwikkeld. Ze slapen nauwelijks, hebben moeite met vertrouwen en kampen met suïcidale gedachtes. Verkrachting is een mensenrechtenschending en het komt op grote schaal voor. Uit onderzoek van I&O research, onder 2127 mensen in Nederland (vanaf 16 jaar en ouder), blijkt dat 19% van de vrouwen heeft meegemaakt dat iemand hun lichaam binnendrong zonder hun instemming. Van de mannen geeft 3% dit aan. Verkrachting komt voor onder alle genders. 

Het programma laat zien dat een verkrachter meestal niet een onbekende man uit de bosjes is die het slachtoffer met veel lichamelijk geweld overmeestert. In 75-90% 3 van de verkrachtingszaken gaat het om een bekende. Het is een gebruikelijke reactie dat een slachtoffer bij een aanval van seksueel geweld bevriest. Dit is een reactie waarbij het slachtoffer geen verzet kan plegen en zich vaak niet meer kan bewegen. Deze onvrijwillige verlamming treedt bij 70% van de slachtoffers op. Uit opinieonderzoek van I&O Research blijkt dat maar 35% van de Nederlandse bevolking bekend is met deze lichamelijke reactie.



Slachtoffers van verkrachting lopen tegen hordes op wanneer zij hun recht willen halen. Zo blijkt uit onderzoek van de Inspectie Justitie en Veiligheid dat de politie tijdens het informatieve gesprek (het gesprek dat voorafgaat aan de aangifte) sturend kan zijn. Maar 38% van de slachtoffers doet na de melding bij de politie aangifte. Daarnaast biedt de wet op dit moment onvoldoende bescherming. Wanneer dwang niet bewezen kan worden door geweld, bedreiging met geweld of een andere feitelijkheid, is er volgens de huidige wet geen sprake van verkrachting. Amnesty analyseerde de rechtspraak in verkrachtingszaken. Hieruit bleek dat er op dit moment geen verantwoordelijkheid rust op de verdachte om actief te onderzoeken of de ander wel instemde met de seks. Dit is in strijd met mensenrechtenverdragen omdat het daarin bij de definitie van verkrachting om het ontbreken van instemming (consent) gaat in plaats van een bewijs van dwang.


Tijdens de Women’s march op 8 maart 2020 vond de aftrap plaats van de campagne #letstalkaboutyes. Deze campagne roept op om het ontbreken van instemming bij seks centraal te stellen in de wet en niet het bewijs van dwang. Sommige mensen vragen zich af hoe het geven van instemming er dan uit moet zien in de praktijk. Het betekent in ieder geval niet dat je een contract moet tekenen voordat je seks hebt. Wat je wél moet doen is communiceren met degene met wie je seks wilt hebben, zodat je zeker weet dat je allebei hetzelfde wilt. De toestemming moet vrijwillig worden gegeven en voortvloeien uit de vrije wil van de betrokken persoon.



Via een internetconsultatie gaven 73 organisaties en burgers in Nederland hun inbreng bij het wetsvoorstel van de minister. Amnesty is niet de enige die oproept om geen nieuw delict te introduceren maar het huidige verkrachtingsdelict te wijzigen. Andere organisaties die hiervoor pleiten zijn onder andere: ATRIA, Bureau Clara Wichmann, het College voor de Rechten van de Mens, het Landelijk Advocaten Netwerk Gewelds-en Zedenslachtoffers, de Nationaal Rapporteur Mensenhandel, Fonds Slachtofferhulp, Rutgers en het Centrum Seksueel Geweld.

“Verkrachting raakt je in de kern van je menszijn, in alles, in elke vezel. De manier waarop de maatschappij er tegenaan kijkt maakt dit zoveel zwaarder, zo snel mogelijk verder en doen alsof het er niet is. Het doet iets met mensen, 

alleen het woord al. En zo erg als het klinkt, is het ook.” Deelnemer actiegroep van Amnesty.

Op 6 oktober 2020 sprak een actiegroep van vrouwen die een verkrachting meemaakten met Tweede Kamerleden in Den Haag. Ze overhandigden een publicatie met hun eigen inbreng bij de internetconsultatie. Er heerst het gevoel dat veel óver slachtoffers wordt gesproken in plaats van met hen. De Tweede Kamerleden namen de tijd om hun verhaal en advies te horen en stelden daarna vragen aan de minister. Via de campagne #Letstalkaboutyes werden meer dan 53.000 kaarten naar de minister gestuurd om hem aan te moedigen om het verkrachtingsdelict aan te passen. De stem van de actievoerders bleef niet ongehoord. 

De minister heeft geluisterd naar de maatschappelijke organisaties, activisten, mensen die een verkrachting meemaakten en een groot deel van de Tweede Kamer die het verkrachtingsdelict wil aanpassen en het ontbreken van wederzijdse instemming (consent) centraal wil stellen. In november 2020 kondigde hij aan alle vormen van onvrijwillige seks strafbaar te willen gaan stellen als verkrachting. Hiertoe zal hij het wetsvoorstel aanpassen en deze opnieuw publiceren voor een internetconsultatie. 


 
Ten tijde van dit artikel is het nog onduidelijk wanneer het nieuwe voorstel gepubliceerd gaat worden. Natuurlijk is de wet een stukje van de puzzel en moet er daarnaast ingezet worden op de capaciteit bij de politie, voorlichting op scholen, het stoppen van victim blaming en schadelijke gender stereotyperingen. Het aanpassen van de wet zal er niet voor zorgen dat er geen verkrachtingen meer plaatsvinden, maar het is een belangrijke stap om gerechtigheid voor slachtoffers te bereiken en de lichamelijke autonomie van ieder persoon centraal te stellen. Tijdens de Women’s March in 2021 roept Amnesty de politiek op ervoor te zorgen dat er zo snel mogelijk een wet komt die alle seks zonder instemming noemt wat het is: verkrachting. Via www.amnesty.nl/zegja kan iedereen een steunbetuiging en/of foto achterlaten op de JA-muur

Dit artikel is aangeleverd door een van onze partners: 

Recht in verkrachtingszaken?

Join the movement: 
We’re marching. We’re mobilizing. We’re making history.

Stichting WMNL, de organisatie achter de Nederlandse Women's March, staat voor gelijke rechten voor vrouwen (cis/trans/x), ongeacht afkomst, achtergrond of geaardheid.

Fundamentele kwesties waar wij aandacht voor vragen: geweld tegen vrouwen, economische ongelijkheid, seksuele en reproductieve gezondheid en rechten, LHBTQ+ rechten, rechten voor vrouwen met een beperking, een ongelijkwaardig onderwijssysteem, ongelijke vertegenwoordiging in de media en de politiek.

Welkom op de website van Women's March Nederland.